Кафедра тарихы

Эксперименттік гигиена кафедрасы (кейінірек жалпы гигиена) – ҚазҰМУ-да 1930 жылдың ақпан айында ұйымдастырылды.

Бөлімнің бірінші басшысы, Қазақстандағы санитариялық қызметтің алғашқы ұйымдастырушыларының бірі Николай Попов болды.

Соғыстан кейінгі жылдарда кафедрада ғылыми зерттеулер келесі бағыттар бойынша жүргізілді: қала құрылысы және абаттандыру, ауылдық сумен қамтамасыз етуді ұйымдастыру, жаңа өндірістік орталықтар құру, ауылдың гигиенасы. Қазақстандағы түсті металлургия кәсіпорындарының өнеркәсіптік сарқынды суларын зерттеу бойынша ауқымды зерттеулер жүргізілді. Осы кезеңде (1948 – 1968 жж.) кафедраны м.ғ.д., профессор, еңбек сіңірген ғылым қайраткері Иван Сергеевич Корякин басқарды. 1968 жылы кафедра меңгерушісі болып, профессор И. С. Корякиннің алғашқы аспиранттарының бірі, м. ғ. д, профессор Файзи Ахметұлы Дауылбаев болды. Ф. А. Дауылбаевтың басшылығымен сумен жабдықтау, сауықтыру, кариес, флюороз, асқазан-ішек ауруларын алдын алу тәсілдері, әсіресе, ауыл тұрғындарының арасында, сарқынды суларды тиімді пайдалануды бағалауды енгізу жөніндегі іс-шаралар және түсті металлургия кәсіпорындарында залалсыздандыру жүргізілген. 1980 жылы кафедра меңгерушісі, медицина ғылымдарының докторы, профессор Қазы Рахимжанұлы Амрин келіп, кафедра жаңа ғылыми бағыттарды әзірлеуге кірісті. Олар қоршаған ортаны қорғау, қоршаған ортаның және қоршаған ортаның өзгеруімен байланысты аурулардың сапасын болжау, зиянды факторлардың ағзаға әсерін бағалау ойластырды. 1994 жылы кафедра екі кафедраға бөлінді: «Жалпы гигиена» және «Медициналық экология», медицина ғылымдарының докторы. М.А. Шортанбаева және м.ғ.д М.Н. Омарова. 1995 жылы осы кафедралар «Медициналық экология» ғылыми және проблемалық зертханасымен «Гигиена» бірыңғай ғылыми және білім беру ассоциациясында (ҮЕҰ) профессор, ҚР Медициналық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшесі Усен Исмаилович Кенесариев бастаған. 1999 жылы «Гигиена» ҮЕҰ «Жалпы гигиена және экология» деп аталды. Профессор У.И. Кенесариев ҚР медицина ғылымын ұйымдастыру бойынша мол тәжірибесі бар: 1983 жылдан 1989 жылға дейін Қазақ КСР Денсаулық сақтау министрлігінің ғылыми бөлімін және ғылыми-техникалық бөлімін басқарды, кейіннен гигиена және кәсіби аурулар ғылыми-зерттеу институтының ғылыми жұмыстар жөніндегі директорының орынбасары болды. 1995 жылы TSNIL AGMI базасында «Медициналық экология» проблемалық зертханасы ұйымдастырылды. ҚазҰМУ гигиеналық кафедраларының циклдік әдістемелік комиссиясының төрағасы, сонымен қатар «Гигиена» және «Биохимия» мамандықтары бойынша кандидаттық және докторлық диссертацияларды қорғау бойынша диссертациялық кеңес төрағасының орынбасары және ғылыми-жобалау комиссиясының төрағасы болды. Профессор У.И. Кенесарев жетекшілігімен кафедрада ғылыми бағдарламалар аясында, 8 докторлық және 32 магистрлік диссертацияны аяқтады. Профессор У.И. Кенесариев жетекшілігімен жүргізілген ғылыми зерттеулер экологиялық маңызды проблемаға – Қазақстан Республикасының экологиялық жағымсыз аймақтарында қоршаған ортаны қорғау, халық денсаулығы және аурулардың алдын алу бойынша іс-шаралардың сенімділігі мен гигиеналық тиімділігін арттыруға арналған. Кафедрада ҚР Білім және ғылым министрлігінің тапсырысы бойынша 9 ғылыми-зерттеу жұмысы (ҒЗТКЖ) жүргізілді; Қоршаған ортаны қорғау министрлігі; Денсаулық сақтау министрлігі; Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі. БҰҰ-ның Қазақстандағы өкілдігімен, халықаралық мұнай-газ компанияларымен және басқа да жеке және мемлекеттік кәсіпорындармен бірлесіп бірқатар халықаралық ғылыми жобалар мен бағдарламалар жүзеге асырылды. Кафедраның қызметкерлері Швейцария, Англия, АҚШ, Египет, Израиль, Италия, Испания және ТМД елдерінде ғылыми баяндамалар мен тәжірибелерін орындады. Тұрақты барлық деңгейдегі конференцияларға, симпозиумдарға және семинарларға, сондай-ақ әртүрлі тұрақты комитеттердің, кеңестердің, қауымдастықтардың, халықаралық және республикалық деңгейдегі академиялардың жұмысында (мүшелігінде) қатысады.

2011 ж. Наурыз айында, кафедрада ҚазҰМУ Ғылыми Кеңесімен (№7 хаттама, 29.03. 2011 ж.) мақұлданған, мамандандырылған тұрғындар денсаулығына қауіп-қатерді бағалау зертханасы құрылды.

2011 ж. Қазан айында, С. Д. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ және ЖШС “Компания” Кенесары арасында ғылыми-зерттеу инновациялық консорциум (келісім-шарт № 33.10.11 жылғы 25.10.2011) құрылған.

Консорциумның негізгі мақсаты денсаулық сақтау тәжірибесіне ғылыми зерттеулердің нәтижелерін енгізу арқылы, азаматтардың денсаулығын сақтауға бағытталған ғылыми денсаулық сақтау жүйесін жетілдіру және дамыту болып табылады. Осы мақсатқа жету үшін Консорциумның міндеттері: денсаулық сақтаудың өзекті мәселелері және олардың нәтижелерін оқу үдерісі мен практикалық денсаулық сақтауға енгізу бойынша ғылыми жобаларды әзірлеудің толық циклын қолдайтын, Университет пен Компания базасында, тиімді ғылыми және білім беру инфрақұрылымын қалыптастыру. Екі жақ тарапынан, ғылыми қызметкерлерін, әртүрлі деңгейдегі ғылыми-техникалық бағдарламаларды дамытуға тарту; гигиеналық мәселелер бойынша іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулерді дамыту; тараптардың материалдық-техникалық базасын және кадр әлеуетін пайдалану тиімділігін арттыру; ресурстардың сапасын жақсарту жолымен Тараптар жүзеге асыратын қызметтер мен қызметтің сапасын және бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету

Кафедраның ғылыми жетістіктері табысты оқу үдерісіне енгізілуде. Осылайша, алғаш рет Қазақстанда 2012 жылы профессор Кенесариевтің У. И редакциясымен, Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрлігімен бекітілген, РМҚК “Республикалық ғылыми-практикалық “Оқулық” орталығы білім және ғылым Министрлігінің” Қазақстан Республикасының жоғарғы оқу орындарының студенттеріне арналған негізгі оқу әдебиеті ретінде (Хат № 01/01-488 “27” қыркүйек 2012 ж.), “Жалпы гигиена” орыс тілінде, “Жалпы гигиена” қазақ тілінде оқулықтары баспаға ұсынылды. Оқулықтарда гигиеналық ғылыммен және тәжірибемен шешілетін негізгі мәселелер, қазіргі кезеңде адам денсаулығын нығайту және аурулардың алдын алу жолдарын қарастырған.

Кафедрада ғылыми-зерттеу жұмыстары ұйымдастырылған. Бірнеше мүшелері ғылыми-студенттік үйірме кафедрасының аралығында 3-ші кезеңі ғылыми-студенттік конференция (ғылым) және дипломдармен, мақтау қағаздарымен, бағалы сыйлықтармен марапатталды (студенттер Сайфуллина И., Шаимова С., Мамыркулов М. және басқалар).

Кафедра тәлімгерлері ауқымды тәрбиелік жұмыстар жүргізеді (бару, театрлар мен мұражайлар, тақырыптық пікірталастар, сұхбаттар, “дөңгелек үстелдер”, балалар үйіне бару, еңбек ардагерлерін, университет тойлау, халықаралық және ұлттық мерекелерді және т. б.).